Rotterdam-Zuid

Op de zuidoevers van de Nieuwe Maas ligt een uitgestrekt stuk onvervalst Rotterdam. Zo groot als een gemiddelde Nederlandse provinciestad, dat de moeite waard is om beter te leren kennen. Rotterdam-Zuid is sinds het ontstaan in de negentiende eeuw nog steeds de plek van de stedelijke en maatschappelijke vernieuwing in Nederland. Over de Maasbruggen, op Zuid, ligt een stadsdeel waar veel te ontdekken is.

Negentiende-eeuwse havens en woonwijken
Halverwege de negentiende eeuw wagen Rotterdammers de sprong naar Zuid. Op het Eiland van Feijenoord en rond Katendrecht leggen ze havens aan en bouwen woonwijken voor de havenarbeiders. Deze stadswijken, als Feijenoord, Afrikaanderwijk, de Kaap, Hillesluis en Bloemhof hebben een eigenzinnige geschiedenis waar actuele thema’s als gentrificatie, energietransitie en sociale cohesie voor je ogen plaatsvinden.

Tuin– en betondorpen
Rotterdam-Zuid is de kraamkamer van de experimentele volkshuisvesting in Nederland. Met moderne ideeën over woningbouw en stedenbouw stampen de Rotterdammers verschillende typen woningen en wijken uit de grond. Ook arbeiders moeten in betaalbare en goede huizen wonen. Beroemd zijn de tuin- en betondorpen, zoals Vreewijk en Heijplaat; de Kiefhoek, Stuhlemeijer en de Kossel. Ongeveer een eeuw later leveren deze tuin– en betondorpen een fascinerend tijdsbeeld op.

Megaprojecten op Zuid
Om de leefbaarheid van Rotterdam-Zuid te vergroten springt een aantal megaprojecten in het oog. De gebiedsontwikkelingen rondom Stadionpark (beter bekend als Feyenoord City) halen regelmatig de pers. Ondertussen krijgt Hart van Zuid vorm met het gloednieuwe Theater Zuidplein en het eerste Olympische zwembad van Rotterdam. Verderop in Charlois werken de gemeente en verschillende Rotterdamse onderwijsinstellingen aan Cultuur&Campus, dat binnen enkele jaren tot nieuwe hotspot op Zuid zal uitgroeien.

Het optimisme van de Zuidelijke Tuinsteden
Na de Tweede Wereldoorlog verrijzen aan de zuidrand van de stad nieuwe wijken om de forse woningnood het hoofd te bieden. Onder leiding van gemeentelijk ontwerper Lotte Stam-Beese werken moderne architecten aan een ideale tuinstad. Ze ontwikkelen een wijkgedachte, waarbij de stadsdelen onderverdeeld worden in zelfvoorzienende wijken en buurten om de sociale cohesie in de stad te verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in Pendrecht, Zuidwijk en Lombardijen. Ook een enorme wijk als Groot-IJsselmonde behoort tot dezelfde generatie. Ondanks hun moderne en open opzet, vertonen ze niet meer het optimistische karakter van weleer. Maar ondertussen zijn er tal van initiatieven om deze tuinsteden nieuw elan te geven in de eenentwintigste eeuw.

RDM Campus

Eén van Rotterdams meest spectaculaire voorbeelden van herbestemming is te vinden op Heijplaat. Daar is de honderd jaar oude scheepswerf van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM) omgevormd tot een dynamisch Makers District. Het uitgestrekte complex wordt nu gebruikt voor het geven van onderwijs en het stimuleren van innovatie. Het is in volle glorie te bewonderen tijdens een rondleiding van UrbanGuides.

Met de oprichting van de RDM in 1902 werd ook een compleet fabrieksdorp gebouwd op Heijplaat, gebaseerd op de Engelse tuindorpen. Samen met het Quarantaineterrein vormt dit gebied een bijzondere enclave midden in het moderne Rotterdam. Het is een van de havengebieden met een belangrijke cultuurhistorische waarde die de stad rijk is. Het oude hoofdkantoor is compleet gerenoveerd. Het belangrijkste deel hiervan dateert uit de jaren 1913–1916 en heeft een monumentale marmeren vloer en een directiekamer en commissarissenkamer in Art Deco-stijl.
Tegenwoordig kun je de voormalige bouwplaats van het ss Rotterdam als onderwijscampus ervaren in een rondleiding van UrbanGuides. Samen met een architectuurgids bezoek je de voormalige machinehal Innovation Dock, een monumentale industriële hal met een oppervlakte van zo’n 23.000 m2 en hoogtes oplopend tot wel 20 meter. Vandaag de dag werken onderwijs en bedrijven hier onder het motto Research, Design & Manufacturing (RDM) samen aan duurzame en innovatieve oplossingen op het gebied van bouwen, mobiliteit en energie.
Tijdens een wandeling over Heijplaat verken je samen met een architectuurgids het gebied en bekijk je hoe met behoud van de historie, ruimtes zijn gecreëerd voor technisch onderwijs van de Hogeschool Rotterdam, het Albeda College en de vele innovatieve bedrijven, van start-up tot grote speler.

Voor reserveringen en meer informatie over de rondleidingen kun je contact opnemen met het RDM-informatiecentrum via telefoonnummer 010 – 252 44 72 of per e-mail via rondleidingenrdm@portofrotterdam.com.

Museumpark: het centrum van de kunsten

Lange tijd vormde de Kunsthal het sluitstuk van de verschillende cultuurinstellingen aan het Museumpark, maar inmiddels is er een nieuwe toevoeging bijgekomen: z’n fonkelnieuwe buurman het Depot. Met dit nieuwe collectiegebouw van Museum Boijmans van Beuningen heeft de stad er niet alleen een bijzondere blikvanger bij, er wordt ook een interessante laag toegevoegd aan de manier waarop kunst en cultuur in Rotterdam voor het publiek ontsloten worden.

Het Museumpark was altijd al een interessante casus wat betreft kunst- en cultuurinstellingen. Zoals Het Natuurhistorisch in de oude Villa Dijkzigt en Museum Boijmans van Beuningen, een internationaal vermaarde kunstverzameling in een vooroorlogs museumgebouw dat nu gesloten is voor de bouw van een vernieuwd museumgebouw. Van Het Nieuwe Instituut, dat het rijksarchief voor de architectuur en stedenbouw beheert, tot de Kunsthal, een 3300 m² grote tentoonstellingsruimte in een icoon van Rem Koolhaas. Ook vind je er een modernistisch villapark met onder meer de hypermoderne museumwoning Huis Sonneveld en het Chabot Museum, een museum voor Internationaal Expressionisme.

Nieuwsgierig? Leer meer over de wijze waarop deze uiteenlopende verzamelingen langzaamaan overgingen van particuliere naar culturele instellingen, en hoe deze op hun eigen manier zorg dragen voor het beheer en behoud van kunst en cultuur. Tijdens deze wandeling ontdek je hoe dit voormalige privéterrein van de redersfamilie van Hoboken uitgroeide tot de grootste culturele hub van de vooruitstrevende havenstad.